Hakemler İçin Kılavuz

GSSB – Global Social Sciences Bulletin dergisi, makalelerin değerlendirilmesi ve yayınlanması ile ilgili standart bir süreç yönetimi uygular. Makalenin bilimsel değerlendirilmesi ile ilgili genel ilkeler ve kurallar;

GSSB Dergisi, makale değerlendirmelerinde “çift kör hakem” ve “yazar - hakem kimlik gizliliği” ilkelerini benimsemiştir. Bu sebeple yazar(lar)ın ad(lar)ı ya da kimliklerini açık edecek tüm bilgiler makale metninden kaldırılarak hakem değerlendirme dosyası oluşturulur. Bu dosya sisteme ayrıca yüklenerek hakemlerin incelemesine hazırlanır.
Editör tarafından makale değerlendirmesi (akran değerlendirme) için en az iki uzman hakem tespit edilir ve makaleyi değerlendirmek üzere sistem üzerinden ataması yapılır. Hakemlerin makale konusu ile ilgili alanlardan seçilmesi ve konu ile ilgili uzmanlığının bulunması gerekir. Hakemler en az doktora mezunu olması gerekir. Hakem seçiminde yazarlardan daha üst unvanlı olması esas alınır. Hakemler birbirinden ve yazar(lar)dan farklı kurumlarda olmaları gerekiyor. Hakem kimlikleri asla yazar(lar)a iletilemez. Hakem kimliğini ortaya çıkaracak unsurlar ortadan kaldırılır.
Seçilen tüm hakemler, hakemlerin sorumlulukları ve dergisi etik ilkeleri, makale değerlendirme kriterleri ve prosedürü hakkında bilgilendirilir.
Hakem, hakemliği kabul ettikten sonra “Hakemlerin sorumlulukları ve uyulması gereken etik ilkeler” ve “Değerlendirme Süreçleri”ni sistem üzerinde dikkate almalıdır.
Hakemler, yalnızca uygun bir inceleme yapmak için gerekli uzmanlığa sahip oldukları, kör akran değerlendirmesinin gizliliğine saygı gösterebilecekleri ve makalenin ayrıntılarını her zaman gizli tutabilecekleri makalelerin değerlendirilmesini kabul etmelidir.
Makale incelemesi için davet edilen hakemlerin, incelemeyi kabul etme veya reddetme kararlarını 5 gün içinde sunmaları beklenir. Bu süre sonunda karar vermeyen hakem değerlendirmesini reddetmiş sayılır ve editör tarafından yeni bir hakem atanır. Değerlendirmeyi kabul eden hakemlerin, davetin kabul edildiği tarihten itibaren 7 gün içinde görüşlerini bildirmeleri beklenir. Bu süre içinde değerlendirme sürecini tamamlamayan hakemlere, hakemin talebi halinde 7 güne kadar ek süre verilir. Hakem ek süre istemezse yeni hakem atanabilir.
Hakemler değerlendirme yapmayı kabul ederler ise makaleyi bilimsel kurallara göre değerlendirirler.
Alan araştırmasına veya veri analizine dayalı makalelerin verileri, makaledeki analizlerin sağlıklı bir şekilde incelenmesi için hakem tarafından editörden talep edilebilir. Dergi editörü, yazar ile bu konuda iletişim kurar ve verileri hakeme iletir.
Hakem uygun görürse makale metni üzerine ya da ayrı bir belgeye tavsiye/değerlendirme notları alabilir. Değerlendirmesine esas bu dökümanları sisteme yükleyerek yazar incelemesine sunar. Sonrasında da her hakem sistem üzerinde bulunan hakem değerlendirme formunu doldurur.
Hakem davetini kabul eden her hakemden bir değerlendirme formu doldurması ve makale hakkındaki kabul veya ret görüşlerini somut gerekçelerle beyan etmesi istenir.
Hakemler, değerlendirmeleri sonunda "Yeterli (Kabul)", "Yeterli Değil (Red)", "Kısmen Yeterli (Majör Düzeltme)", "Çoğunlukla Yeterli (Minör Düzeltme)" seçeneklerinden birini işaretleyerek tüm bu hususlar hakkında görüş bildirirler. Revizyon talebinde bulunan hakem, revizyondan sonra makalenin yeniden değerlendirilmesini talep edebilir. Bu değerlendirme için hakeme 7 gün daha süre verilir.
Her iki hakem de “RED” kararı vermiş ise makalenin süreç yönetimi editörler ve/veya yayın kurulu tarafından sona erdirilir. Bu kapsamda makale için nihai “RED” kararı verilir. Her iki hakem de “KABUL” kararı vermiş ise editör son değerlendirmesini yapar. Editör ve/veya yayın kurulu red almış bir makaleyi yayın için kabul edemez. Ancak kabul önerisi almış bir makaleyi red edebilir ya da makalede güncelleme yapılmasını yazar(lar)dan isteyebilir. Bir “KABUL” ve bir de “RED” önerisi var ise makalenin üçüncü bir hakeme gönderilmesi gerekir. Üçüncü hakemin önerisine göre “oyçokluğu” durumu da dikkate alınarak son karar verilir. Editör, üçüncü hakem değerlendirmesi öncesinde yazar(lar)a ara güncelleme yapma imkânı sunabilmek amacıyla düzeltme ara kararı alabilir. Mevcut hakem raporlarına ve varsa ek dosyalarına göre güncellenmiş dosya “üçüncü hakeme” gönderilir. İlk iki hakem talep etmiş ise güncel dosya onlara da gönderilir. Editör, ihtiyaç duyması halinde dış hakem sayısını makul derecede arttırabilir.
Editör, hakem raporlarını da esas alarak makalenin RED/KABUL edilmesine yönelik nihai kararını verir.
Makalenin KABUL/RED kararı ne olursa olsun tüm hakemlere “hakemlik belgesi” gönderilir. Bu işlemler ile birlikte hakem değerlendirme süreci sona ermiş olur.

Hakemler sistemden gönderilen bir makaleyi değerlendirmek için aşağıdaki adımları takip etmelidir;

Kullanıcı adı ve şifreniz ile dergi sistemine giriş yapınız.
Sistemde yer alan “Süreçteki Makaleler” butonunu tıklayınız.
Açılan sayfada değerlendirmeniz istenen makalenin ismini, durumunu göreceksiniz. Makale adına tıklayınız.
Yeni açılan sayfada makaleyi değerlendirmeyi kabul edip etmediğiniz sorulmaktadır. Kabul etmek için yeşil kısımda bulunan “Değerlendirmek İstiyorum” butonuna tıklamanız gerekmektedir.
Değerlendirmeyi kabul ettikten sonra diyalog kısmında yer alan "Değerlendirme Sürümü" başlığına tıklayarak makale dosyasını indirebilirsiniz. Aynı sayfada yer alan "Formu Doldur ve Gönder" linkine tıklayarak makaleyi değerlendirebilirsiniz. Not:Online hakem formu CHROME tarayıcıda sorunsuz açılmaktadır; EXPLORER da ise güvenlik ayarları sebebi ile hata oluşabilmektedir.
Formun tamamını doldurduktan sonra “Kaydet ve Bitir” butonunu tıklamanız gerekmektedir.
Üzerinde düzeltme yaptığınız ek dosya var ise DOSYA EKLE-GÖNDER kısmından sisteme yükleyebilirsiniz.
Sistemle ilgili her türlü sorununuzda editör ile doğrudan iletişim kurabilirsiniz.

Hakemlerin Görev ve Sorumlulukları:

Makalelerin değerlendirme sürecinde aktif görev alan hakemlerin bu görevi yerine getirirken bazı kurallara uymaları gerekir. Bu kapsamda hakemlerin görev ve sorumlulukları genel olarak şunlardır;

Objektiflik:İncelemeler objektif olarak yapılmalıdır. Hakemler, olabilecek her türlü kişisel önyargının farkında olmalı ve bir makaleyi incelerken bunu hesaba katmalıdır. Hakem, kararını destekleyici değerlendirmelerini açıkça ifade etmelidir.
Editöryal Karara Katkı: Hakem değerlendirmesi, editöre editoryal kararlar vermede yardımcı olur ve yazara makaleyi geliştirme fırsatı sunar. Bu açıdan bir makaleyi inceleme konusunda kendini yetersiz hisseden veya kısa sürede incelemeyi tamamlayamayacağını düşünen bir hakem hakemlik davetini kabul etmemelidir.
Gizlilik:İncelenmek üzere dergiye ulaşan tüm makaleler, gizli tutulmalıdır. Hakemler, makale hakkındaki incelemeleri veya bilgileri kimseyle paylaşmamalı veya yazarlarla doğrudan iletişime geçmemelidir. Çalışmada yer alan bilgiler, yazarın açık yazılı izni olmadan bir hakem tarafından kendi araştırmasında kullanılmamalıdır. Akran değerlendirmesi yoluyla elde edilen ayrıcalıklı bilgi veya fikirler gizli tutulmalı ve kişisel kazanç için kullanılmamalıdır.
Araştırma ve Yayın Etiği İhlalleri Konusunda Hassasiyet:Hakemler, makaledeki olası etik konulara karşı dikkatli olmalı ve bunları editöre rapor etmelidir.
Çıkar Çatışması: Hakemler, yazarlar veya makalelerin bağlı olduğu kurumlarla ilişkilerinden kaynaklanan olası çıkar çatışmaları olan bir makaleyi incelemeyi kabul etmemelidir.
Hakeme Atıf Talebi: Bir hakem, bir yazarın, hakemin (veya onların ortaklarının) çalışmasına atıflar içermesini önerirse, bu, hakemin atıf sayısını artırmak veya çalışmalarının görünürlüğünü artırmak amacıyla değil gerçek bilimsel nedenlerle olmalıdır.

Hakemlerin değerlendirmeleri objektif olmalıdır. Hakem süreci sırasında hakemlerin aşağıdaki hususları dikkate alarak değerlendirmelerini yapmaları beklenir. Bu hususlar;

Makale yeni ve önemli bir bilgi içeriyor mu?
Başlık, Özet, Anahtar Kelimeler vb. makalenin içeriğini net ve düzgün bir şekilde tanımlıyor mu?
Yöntem bütünlüklü ve anlaşılır şekilde tanımlanmış mı?
Yapılan yorum ve varılan sonuçlar bulgularla kanıtlanıyor mu?
Alandaki diğer çalışmalara yeterli referans verilmiş mi?
Dil kalitesi yeterli mi?

Bu inceleme formunda hakemlerden aşağıdaki konularda görüşlerini belirtmeleri beklenir;

Başlık ve İçerik Tutarlılığı
Makalenin Dili ve Anlatımı
Bilimsel Kriterlere Sistematik Uyum
Kapsamın ve Kavramsal Çerçevenin Tanımlanması
Konu Bütünlüğü
Problemi Tanımlama
Önceki Çalışmaların İncelenmesi (Literatür Taraması)
Araştırma Yöntemi
Bilginin Sunumu, Organizasyonu ve Tutarlılığı
Eleştirel Perspektif
Birincil Kaynaklara Erişim
Yeni Bilimsel Çalışmalara Ulaşmak
Alanın Terminolojisine hakimiyet
Çalışmanın Özgünlüğü
Sonuç Alma
Sunulan Argümanların Tutarlılığı ve Sonuçlarla Rasyonel İlişkisi
Alana Katkı