Bürokrasi ve Siyaset Kurumlarında Bir Etken: Kayırmacılık

Öz

Devlet idaresinde söz sahibi olan kurumların başında siyaset ve bürokrasi kurumları gelmektedir. Birbiriyle ilişkili, bir o kadar da birbirine yakın olan bu iki kurum, devlet idaresinde kullanılan gücün kendilerine geçmesi ve kullanımında tek başına yetkili olunması hususunda iktidarın gücüne göre mücadeleye girdikleri görülmektedir. İktidarın elde ediliş ve iktidara gelişine göre şekillenen bu mücadelede genelde siyaset kurumunun ağırlığı oluşsa da, bürokrasi kurumu elinde bulundurduğu bazı faktörlerle (bilgi, uzmanlık gibi) siyaset kurumunu düzenlemeye ve etkisi altına almaya çalışmaktadır.

Siyaset ve bürokrasi kurumları arasında devletin yönetimini ele geçirme ya da devlet yönetimine etki edebilme mücadelelerinin gerçekleştiği ortamda, her iki kurumu da etkileyebilen faktör olarak “kayırmacılık” karşımıza çıkmaktadır. Kayırmacılık, çalışma ortamında herkesin oldukça kolay, net şekilde görüp hissettiği, çoğunlukla yetki merkezi pozisyonlarında yer alan kişilerle yakınlık ölçütlerine göre resmi olmayan yollarla ilişki kurdukları bir etkendir.

Bürokrasi ve siyaset kurumlarında işbaşına gelen ya da getirilen kişiler, zamanla pozisyonlarının kendilerine sağladığı güçle kurumlardaki kilit pozisyonlar başta olmak üzere hemen her yere kendilerine çeşitli şekillerde yakın gördükleri kişileri görev başına getirmektedirler. Bu durum hem kendilerinin görevde daha uzun süre kalmalarını sağlama hem de görevleri dışında kendilerini bağlı hissettikleri akraba, arkadaş, hemşeri, ideoloji, siyasi parti gibi ölçütler ekseninde saygınlık kazanma ve bağlantılarını sağlamlaştırma açısından önemlidir.

Çalışmada bürokrasi ve siyaset kurumları kavramsal çerçevede ele alınarak genel hatlarıyla belirtilmiştir. Devlet yönetiminde etkili siyaset ve bürokrasi kurumlarında hemen her dönemde etken olarak yer alan kayırmacılık faktörü tüm yönleriyle belirtilmiş, kayırmacılık türleri açıklanmıştır. Kayırmacılık etkeninin siyaset ve bürokrasi kurumlarındaki etkisinin ne olduğu ve nasıl etki ettiği çeşitli yönlerden ele alınarak ortaya konulmaktadır.